Czym jest trasianka

Intryguje już sama etymologia nazwy. Pierwotne znaczenie słowa to określenie mieszanki słomy i siana – pomysłowej karmy dla krów, która pozwala oszukać jej smak. Współcześnie trasianką nazwiemy również inną mieszankę – tym razem językową, a konkretnie mix języków rosyjskiego i białoruskiego.

Precyzyjnie ujmując, trasianka jest rodzajem kontaminacji, a więc połączenia – białoruskiej fonetyki i rosyjskiego słownictwa. W swoich początkach była środkiem komunikacji między rdzennym białoruskojęzycznym społeczeństwem i rosyjskojęzyczną administracją. Według profesora Hienadzia Cychuna z Centrum Badań Kultury, Języka i Literatury Białoruskiej Narodowej Akademii Nauk Białorusi trasianka nabrała najbardziej wyrazistych cech w okresie tworzenia kołchozów, w późniejszych latach została przeniesiona do miast.

Upowszechnienie się tego wyjątkowego, mieszanego języka miało podłoże polityczne i społeczne. Często osoby wychowane w białoruskojęzycznym środowisku (nierzadko wiejskim) przenosiły się do miast, pięły się w hierarchii partyjno-administracyjnej, a w efekcie były zmuszone do porozumiewania się w języku rosyjskim, który to przyswajały metodą bezpośrednią, a więc częściową.

Ten potoczny, międzyjęzykowy fenomen stał się zupełnie nieprzewidywalny i spontaniczny. Nie sposób obecnie określić reguł, według których można by nauczyć się np. proporcji w zakresie użycia elementów języka rosyjskiego czy białoruskiego. Trasianka jest pozbawiona skodyfikowanej normy. Warto jednak zaznaczyć, że z racji używanych z różną częstotliwością wyrażeń (takich słów, jak np. да, вот, именно, эта, как) rozmówca/-czyni uznaje swoją wypowiedź jako wypowiedź sformułowaną w języku rosyjskim.

Trasianka używana jest powszechnie, choć częściej można się z nią spotkać na wschodzie Białorusi, posługuję się nią nawet prezydent – Aleksander Łukaszenka. W ostatnich latach pojawiają się także teksty literackie pisane częściowo lub w całości tą międzyjęzykową mieszanką.

Jaka będzie przyszłość trasianki? Czy ma szansę współistnieć z innymi językami, którymi posługują się Białorusini? Zapewne przekonamy się już w najbliższym czasie, analizując rozwój nie tylko trasianki, ale i samego języka białoruskiego.